Tre

Coraz częściej w publicznej przestrzeni można znaleźć historyczne fotografie. Rosnąca ilość zdjęć pojawia się na wystawach, w książkach i w dokumentacji na historyczne tematy. „Stare” fotografie są tworzywem dla reklamy w dekorowaniu hoteli, restauracji i siedzib firm oraz w celach projektowych.

Skąd to wzrastające zainteresowanie obrazami przeszłości? Nośniki cyfrowe i internet uprościły dostęp do historycznych fotografii i ułatwiły ich przetwarzanie. Tym niemniej nie jest to wcale jedyna przyczyna. Zdjęciegrafie, które z łatwością zdają się zabierać nas w miniony świat, wzruszają nas, wywołują w nas uczucia. Obecnie doświadczamy powszechnego „uhistorycznienia”. Jednakże jedyną rzeczą, jaką może zaoferować fotograf, jest sterowany obraz świata, którego już nie rozumiemy.

Cele

In small groups we investigate the effect of this mostly monochrome world of images and create a story, a script, out of the emotions triggered by the pictures. The experience of individuals in the small groups is processed by the whole group during the presentation of the posters: the immense variety of scripts or stories drawn from the same set of photographs shows how dependent the meaning of the motifs is on script, sequence, processing, and text. Even photographs that are meant to show “how it was” allow an enormous range of interpretations, even ones that are diametrically opposed to each other. When visiting exhibitions, looking at historical documentations and reading books amply illustrated with historical photographs, the central questions to bear in mind should always be: why this form of presentation? What does it want to achieve?

Expert knowledge, which will only be accessible after the presentations, serves to show how important it is for understanding historical photographs to know both the history of photography and the circumstances of the creation and use of the pictures.

The aim is to make the participants aware just how much even historical photographs depend on their presentation and to sharpen their attention. At the same time, it should encourage them to gain a new understanding of the pictures by bringing in additional information.

Organizacja

Ćwiczenie 1
Praca w grupach
Niech uczestnicy stworzą małe grupy, nie więcej niż pięcioosobowe. Każda grupa otrzymuje identyczny zestaw historycznych fotografii. Uczestnicy pracują mając do dyspozycji fotokopie lub dobrej jakości odbitki o formacie A4. Ważne jest, aby korzystać z fotografii robionych w różnych okresach i ukazujących różne wątki. Żeby uczestnicy poczuli się bardziej zaangażowani, możesz ich poprosić o przyniesienie własnych zdjęć. W każdym razie powinny to być zdjęcia, w oparciu o które możecie porozmawiać o tym: kto, kiedy, dlaczego, co, po co…

Następnie każda grupa tworzy małą wystawę. Nie ma żadnych wskazówek. Tytuł, wybór i opracowanie zdjęć pozostawia się całkowicie uczestnikom, tzn. mogą je swobodnie wycinać, podkreślać lub przerabiać w taki sposób, jaki tylko zechcą. Patrząc na (nieznane) zdjęcia , grupa uzgadnia „scenariusz” i realizuje go na jednym lub więcej plakatów. Po godzinie „wystawy” powinny być gotowe do zaprezentowania, tzn. zdjęcia rozmieszczone, tytuły czy objaśnienia napisane, jeśli są potrzebne.

Teraz grupy prezentują swoje plakaty. Istotnymi momentami są zawarte pomysły i sposoby ich realizacji. Po prezentacji każdej z grup pozostałe grupy mogą zadawać pytania lub wypowiadać się na temat wystawy. Potem powinna nastąpić analiza wykorzystanych zdjęć, uwzględniająca kontekst zaprezentowanych wystaw. Szczegółowa i fachowa wiedza, zarówno osoby prowadzącej jak i uczestników, wykorzystana na rozmaite sposoby, służy otwarciu świata zdjęć. W zależności od poziomu edukacji i wiedzy można posłużyć się informacjami na temat rozwoju technologii fotograficznej, historii ubioru, lokalnej i regionalnej historii, historii rodziny i wielu innych dziedzin, w celu uzyskania głębszego rozumienia samych zdjęć i nadania przedstawianym ludziom i przedmiotom wymiaru przeszłości, a całości – emocjonalnego zabarwienia.

Ćwiczenie 2
Intensyfikacja
Wykorzystaj fotografię – Obraz 5 (por.: tom I, str. 157) do odegrania wstępnej scenki. Uczestnicy ponownie pracują w małych grupach, odtwarzając zdjęcie dwóch chłopców. Można użyć aparatów cyfrowych, jeśli są dostępne. Ważne jest to, że grupy próbują odtworzyć tę sytuację, a w szczególności pozy, tak dokładnie jak to możliwe. Każdy członek grupy powinien wypróbować wszystkie trzy pozycje, zarówno te obydwu chłopców, jak również i tę fotografa.

Teraz wykorzystaj sesję plenarną do uporządkowania wrażeń „aktorów”. Jednocześnie spróbuj opisać tych dwóch chłopców: pewny siebie/niepewny, bogaty/biedny… Następnie wykorzystaj informacje z książki z materiałami pomocniczymi ze str.125 dla zasygnalizowania roli dwóch chłopców i fotografa i porównaj je z wrażeniami uczestników.

Zdjęć ze stron 154 – 156 można użyć do bardziej szczegółowej analizy póz. Pod nagłówkiem “Umieszczenie siebie na zdjęciu” (“Putting yourself in the picture”) jest dostępnych wiele tematów. W uzupełnieniu ogólnej analizy funkcji i/lub przesłanek tworzenia portretów, możesz wskazać burżuazję jako nową klientelę po nobilitacji. Wykorzystując zdjęcia z książki możesz w łatwy sposób pokazać, jak stosowanie rekwizytów i póz trwa nadal, z małymi zmianami, i zwrócić uwagę na prawie identyczny język obrazowy wczesnych fotografów. Ta część doskonale się łączy z warsztatami Margaret Gynning (str. 18) i Evy Saro (str. 22).

Na zakończenie można jeszcze popracować z „podrobionymi fotografiami” ze str. 165 (lub wykorzystać je jako wariant). Tych niedoskonałych manipulacji można użyć do rozpoczęcia debaty i poprowadzić ją w bardzo różnych kierunkach. Może ona bowiem objąć zakres od „prawa do swojego własnego zdjęcia” aż do wciąż doskonalszych manipulacji obrazem w zdjęciach cyfrowych. „Historie omyłek” (“tales of confusion”) z płyty kompaktowej „Akcja”, które na wirtualnej wystawie łączą historyczne fotografie z różnymi tekstami, w jeszcze większym stopniu pokazują zależność zdjęć od tekstu.

Pytania

PYTANIA

• Gdzie w najbliższej ode mnie okolicy zostały wykorzystane historyczne fotografie?
• Jaka jest moja osobista reakcja, gdy patrzę na te zdjęcia?

• Dlaczego fotografie zostały przedstawione w ten sposób i gdzie mogę uzyskać dalsze informacje?